چهل حدیث غیبت

چهل حدیث « غیبت »

مقدمه

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجتَنِبُوا کثَیراً مِنَ الظَّنِّ إنَّ بَعضَ الظَّنِّ إثمٌ وَ لاتَجَسَّسُوا وَلایَغتَبْ بَعضُکُم بَعضاً أیَحِبُّ أحَدَکُم أنْ یَأکُلَ لَحمَ أخیهِ مَیتاً فَکَرِهتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللّه َ إنَّ اللّه َتَوّابٌ رَحیمٌ.» 

 اى کسانى که ایمان آوردید! از بسیارى از پندارها اجتناب کنید زیرا برخى از پندارها گناه است و تجسس نکنید، و غیبت یکدیگر را روا مدارید، آیا فردى از شما دوست دارد گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ که البته از آن بدتان مى آید و از خدا بترسید (و توبه کنید) که خدا توبه پذیر مهربان است.

 

 

 زبان، با آنکه از نعمت هاى بزرگ الهى است، مى تواند از نقمت ها گردد و براى انسان دردسر ساز شود.

 اهمیت زبان، این عضو بظاهر کوچک و در واقع بسیار بزرگ و با اهمیت بر کسى پوشیده نیست، زبان است که در صورت نظارت و مراقبت و هدایت مى تواند سعادت و خوشوقتى فرد و خانواده ها و جامعه را تأمین کند و براى آنان صلح و صفا و آرامش و خوشى به ارمغان آورد.

 ولى چنانچه دقت و توجه نشود و آزاد و به حال خود رها باشد و تحت نظارت عقل و دین قرار نگیرد ممکن است زندگى آنان را تباه و روابط انسانها را تیره کند و براى همیشه به گرفتارى دنیا و عذاب آخرت بیفکند.

 از اینرو مى بینیم در مکتب حیاتبخش اسلام و اهل بیت علیهم السلام در اهمیت و جایگاه و آفات آن سخنان بسیار و هشدارهاى بیدار کننده اى ارائه شده است.

 در آیات قرآن و احادیث ائمه علیهم السلام در مورد غیبت و دروغ تعبیرات تکان دهنده و هشدارهاى شدیدى آمده است که تعدادى از آنها را در این جزوه مطالعه خواهید کرد.

 بعنوان نمونه در قرآن از غیبت کردن همانند خوردن گوشت برادر مؤمن در صورتى که مردار است یاد شده است. و دروغ در جاهاى متعدد قرآن مورد نکوهش قرار گرفته و دروغگو دشمن خدا شمرده شده است.

 در حدیث آمده که غیبت خورشت سگهاى جهنم است و دروغگوست کسى که گمان کند حلال زاده است در حالى که با غیبت کردن گوشت مردم را مى خورد. و درباره دروغ آمده است: که انسان طعم ایمان را نمى چشد تا اینکه دروغ را ترک کند چه دروغ جدى چه شوخى باشد.

 آرى غیبت و دروغ دوتا از آفات زبان و از گناهان بسیار خطرناک زبان هستند که لازم است جامعه اسلامى با آثار زشت دنیوى و اخروى آن دو آشنا شود و در زدودن این گناه و گناهان مخرب دیگر از جامعه اسلامى اقدامى جدى به عمل آورده و جامعه اى سالم و متحد و با صفا و صمیمیت و انسانى و اسلامى بسازد که افراد، نسبت به هم اعتماد داشته باشند و روابط آنان به خاطر دروغ و بى صداقتى، دچار اختلال نگردد بامید آنروز.

 

 محمود شریفى

 بیست و دوّم اردیبهشت ماه 1385

 

فصل اوّل

معنى و جایگاه منفى غیبت

معناى غیبت

 

 1 عَن أبى ذَر قُلتُ: یا رَسُولَ اللّه وَ مَاالغَیبَةُ؟ قالَ ذِکرُکَ أَخاکَ بِما یُکِره. قُلتُ یا

رَسُولَ اللّه ِ فَإنْ کانَ فیهِ الّذى یُذکَرُ بِهِ، قالَ: إعلَمْ أنّکَ إذا ذَکَرتَهُ بِما هُوَ فیهِ فَقَد أغتَبتَهُ وَ إذا ذَکَرتَهُ بِما لَیسَ فیهِ فَقَد بَهَتَّهُ. 

 

ابوذر مى گوید به رسول خدا گفتم: غیبت چیست؟ فرمود: برادرت را به آنچه دوست ندارد یاد کنى. گفتم: اى رسول خدا اگر آنچه که یاد مى شود دراو باشد چه؟ فرمود: بدان، اگر آنچه را دراو هست یاد کنى غیبت او را کردى، واگر آنچه راکه در اونباشد یاد کنى پس به اوبهتان زدى.

 

 

ملاک وحرمت غـیبت

 

 2 قالَ الصادِقُ علیه السلامعلیهم السلام ألغَیبَةُ حَرامٌ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ، مَأثُومٌ

صاحِبُها فى کُلِّ حالٍ، وَ صِفَةُ الغَیبَةِ أنْ تَذکُرَ أَحَداً بَما لَیسَ هُوَ عِندَاللّه ِ عَیبٌ وَ تَذُمُّ ما یَحمِدُهُ أهلُ العِلمِ فیهِ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: غیبت کردن بر هر مسلمانى حرام است. غیبت کننده همیشه گنهکار است، غیبت آن است که کسى را با آنچه پیش خدا عیب نیست یاد کنى و مذّمت کنى آنچه را که اهل علم و دانش ستایش مى کنند.

 

منفورترین مخلوقات

 

 3 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: أبغَضُ الخَلائِقِ إلَى اللّه ِ المُغتابُ. 

 

 حضرت على علیه السلام فرمود: منفورترین مخلوقات نزد خدا غیبت کننده است.

 

بدبخت‏ترین مردم

 

 4 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: ألأمُ النّاسِ المُغتابُ 

 

على علیه السلام فرمود: دردناکترین مردم (در قیام) غیبت کننده است.

 

بدترین دروغ

 

 5 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: ألغَیبَةُ شَرُّ الإفکِ 

 

على علیه السلام فرمود: غیبت کردن بدترین دروغ و حرف نارواست.

 

خورشت سگان

 

 6 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: ألغَیبَةُ قُوتُ کِلابِ النّارِ. 

 

على علیه السلام فرمود: غیبت، خورشت سگان جهنم است.

 

نشانه منافق

 

 7 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: ألغَیبَةُ آیَةُ المُنافِقِ. 

 

على علیه السلام فرمود: غیبت کردن نشانه و خصلت منافق است.

 

ارزش ترک غیبت

 

 8 عَنِ النَّبِىِّ علیه السلام قالَ: تَرکُ الغَیبَةِ أَحَبُّ إلَى اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ مِن عَشرَةِ

آلاف رَکعَةٍ تَطَوُّعاً. 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: ترک غیبت از ده هزار رکعت نماز مستحبى پیش خدا محبوبتر است.

 

بدتر از مردار

 

 9 عَنِ الإمامِ العَسکَری علیه السلام: إعلَمُوا أَنَّ غَیبَتَکُم لاَِخیکُمُ المُؤمِنِ مِن

شیعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ أَعظَمُ فِى التَّحریمِ مِنَ المَیتَةِ. 

 

از امام حسن عسکرى علیه السلامنقل شده که فرمود: بدانید غیبت کردن شما از مؤمنى از شیعه آل محمد صلی الله علیه و آله از مرده خوارى بدتر و حرامتر است.

 

اشاعه گناه

 

 10 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام قالَ: مَن قالَ فى مُؤمِنٍ مارَأَتهُ عَیناهُ وَ سَمِعَتهُ

اُذُناهُ فَهُوَ مِن الّذینَ قالَ اللّه ُ عَزَّ وَ جَلَّ: إنَّ الّذینَ یُحِبُّونَ أنْ تَشیعَ الفاحِشَةُ فِى الَّذینَ آمَنُوا لَهُم عَذابٌ ألیمٌ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که آنچه را از مؤمنى دیده یا شنیده بگوید، او از کسانى است که خدا درباره آنان فرمود: کسانى که دوست دارند گناه و فساد در بین مؤمنان پخش شود عذاب دردناکى براى آنان خواهد بود.

 

زشت‏تر از زنا

 

 11 قالَ رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: یا أباذَرَ إیّاکَ وَ الغَیبَةَ فَإنَّ الغَیبَةَ أشَدُّ

مِنَ الزِّنا قُلتُ: وَلِمَ ذلِکَ یا رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله؟ قالَ: لاَِنَّ الرَّجُلَ یَزنى فَیَتُوبُ إلَى اللّه ِ فَیَتُوبُ اللّه ُ عَلَیهِ، وَالغَیبَةُ لاتُغفَرُ حَتّى یَغفِرُها صاحِبُها. 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اى اباذر! بپرهیز از غیبت، زیرا غیبت از زنا سخت تر وبدتر است. اباذر مى گوید گفتم: چرا یا رسول اللّه ؟ فرمود: چون مرد زنا مى کند و توبه مى کند، خدا هم مى پذیرد، ولى غیبت بخشوده نمى شود تا اینکه صاحبش ببخشید.

 

خوردن گوشت مردم

 

 12 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: یا نُوفُ! کَذِبَ مَن زَعَمَ أنِّهُ وُلِدَ مِن حَلالٍ وَ هُوَ یَأکُلَ لُحُومَ

النّاسِ بِالغَیبَةِ. 

 

امیرالمؤمنین علیه السلام به نوف بکّالى فرمود: دروغ مى گوید کسى که فکر مى کند حلال زاده است، درحالى که گوشت مردم را با غیبت کردن مى خورد.

 

شریک شیطان

 

 13 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: مِنِ اغتابَ أخاهُ المُؤمِنَ مِن غَیرِ تِرَةٍ بَینَهُما فَهُوَ شَرَکَ

الشَّیطانَ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى بدون اینکه برادر مؤمنش به او ظلمى کرده باشد غیبت او را بکند شریک شیطان است.

 

معصیت الهى

 

 14 قالَ رَسُولُ اللّه صلی الله علیه و آله: سِبابُ المُؤمِنِ فُسُوقٌ وَ قَتالُهُ کُفرٌ وَ أَکلُ

لَحمِهِ مِن مَعصِیَةِ اللّه ِ. 

 

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: فحش دادن به مؤمن فسق و فجور است و کشتن او کفر است و خوردن گوشت او (با غیبت کردن) گناه و نافرمانى خداست.

 

فصل دوم

پیامدها و آثار غیبت

دشمنى با خـدا

 

 15 قالَ عَلِى علیه السلام: إیّاکَ وَالغَیبَةَ فَإنَّها تَمقِتُکَ إلَى اللّه ِ وَ النّاسُ وَتحَبِطُ

أجرَکَ. 

 

على علیه السلام فرمود: از غیبت بپرهیز، که آن تو را با خدا و مردم دشمن مى کند و اجر و پاداش کارهاى تو را از بین مى برد.

 

نقش تخریبى غیبت

 

 16 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: ألغَیبَةُ أَسرَعُ فى دینِ الرَّجُلِ المُسلِمِ

مِن الأکلَةِ فی جَوفِهِ. 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: غیبت کردن در دین مرد مسلمان از خوره داخلى زودتر کارگر خواهد بود.

 

محرومیت از بهشت

 

 17 عَنِ النَّبِىّ صلی الله علیه و آله: تَحرُمُ الجَنَّةُ عَلى ثَلاثَةٍ: عَلَى المَنّانِ، وَ عَلَى

المُغتابِ، وَ عَلى مُدمِنِ الخَمرِ. 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: بهشت بر سه گروه حرام است، بر منّت گذار، غیبت کننده و دائم الخمر، (این سه گروه از بهشت محروم هستند).

 

آثار غیبت

 

 18 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنِ اغتابَ إمرَءً مُسلِماًبَطَلَ صَومُهُ، وَ

نَقَضَ وُضُوئَهُ وَ جاءَ یَومَ القِیامَةِ یَفُوحُ مِن فیهِ رائِحَةٌ أنتَنُ مِنَ الجیفَةِ یَتَأَذى بِهِ أَهلُ المَوقِفِ. 

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که غیبت مسلمانى را بکند، روزه اش باطل مى شود، وضویش مى شکند، و روز قیامت درحالى مى آید که از دهانش بویى متعفن تر از مردار بیرون مى آید که اهل قیامت از آن بو رنج مى برند.

 

عاقبت غیبت

 

 19 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنِ اغتابَ مُؤمِناً بِما فیهِ لَم یَجمَعِ اللّه ُ

بَینَهُما فِى الجَنَّةِ أَبَدا وَ مَنِ اغتابَ مُؤمِناً بِما لَیسَ فیهِ فَقَدِ انقَطَعَتِ العِصمَةُ بَینَهُما، وَ کانَ المُغتابُ فِى النّارِ خالِداً فیها وَ بِئسَ المَصیرُ. 

 

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که از مؤمن به آنچه در او هست غیبت کند، خداوند آن دو را در بهشت جمع نمى کند و کسى که مؤمنى را به چیزى که در او نیست غیبت کند عصمت بین آن دو قطع مى گردد و غیبت کننده براى همیشه در جهنم خواهد بود و جهنم بدفرجامى است.

 

 

عکس العمل غیبت

 

 20 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام: لاتَغتَب فَتُغتَب، وَلاتَحفِر لاَِخیکَ حُفرَةً فَتَقَعُ فیها،

فَإنَّکَ کَما تُدینُ تُدانُ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: غیبت نکن که غیبتت مى کنند، براى برادرت چاه مکن که در آن مى افتى، چون همانطور که برخورد مى کنى با تو برخورد مى شود.

 

نـماز و روزه غیبت کننده

 

 21 قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: مَنِ اغتابَ مُسلِماً أَو مُسلِمَةً لَم یَقبَلِ اللّه ُ

صَلاتَهُ وَلاصِیامَةُ أربَعینَ یَوماً وَ لَیلَةً إلاّ أنْ یَغفِرَ لَهُ صاحِبُهُ. 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که غیبت زن یا مرد مسلمانى را بکند خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه او را نمى پذیرد، مگر اینکه صاحب غیبت او را ببخشد.

 

نخستین جهنّمى

 

 22 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ: وَالغَیبَةُ تَأکُلُ الحَسَناتُ کَما تَأکُلَ النّارُالحَطَبَ؛

أوحَى اللّه ُ تَعالى عَزَّوَجَلَّ إلى مُوسَى بنِ عِمران علیه السلام:ألمُغتابُ إن تابَ فَهُوَ آخِرُ مَن یَدخُلُ الجَّنَةَ وَإنْ لَم یَتُب فَهُوَ أوَّلُ مَنْ یَدخُلُ النّارَ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: غیبت، حسنات را مى خورد همانطور که آتش هیزم را مى خورد، خداوند بزرگ به موسى وحى مى فرمود: غیبت کننده اگر توبه کند آخرین کسى است که وارد بهشت مى شود، و اگر توبه نکند نخستین کسى است که وارد آتش مى گردد.

 

نابودى حسنات

 

 23 قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: یُؤتى بِأَحَدٍ یَومَ القِیامَةِ یُوقِفُ بَینَ یَدَىِ اللّه ِ وَ

یُدفَعُ إلَیهِ کِتابَهُ فَلایُرى حَسَناتِهِ، فَیَقُولُ: إلهى لَیسَ هذا کِتابى، فَأنى لا أرى فیها طاعَتى، فَیُقالُ لَهُ: إنَّ رَبَّکَ لایَضِلُّ وَ لایَنسى، ذَهَبَ عَمَلُکَ بِاغتِیابِ النّاسِ. 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: روز قیامت فرد را مى آورند و در پیشگاه خدا نگاه مى دارند و نامه علمش را به او مى دهند و او حسنات خود را در آن نمى بیند، مى گوید: خدایا این نامه عمل من نیست، زیرا طاعات من در آن نیست، به او گفته مى شود پروردگار تو فراموش نمى کند و جا نمى گذارد، عمل تو با غیبت مردم کردن از بین رفته است.

 

حرمت شکنى دیـگران

 

 24 قالَ رَسُولُ اللّه ُ صلی الله علیه و آله: لَمّا عَرَجَ بى رَبّى عَزَّ وَ جَلَّ ، مَرَرتُ بِقُومٍ

لَهُم أَظفارٌ مِن نُحاسٍ یَخمِشُونَ وُجُوهَهُم، وَ صُدُورَهُم، فَقُلتُ مَن هؤُلاءِ یا جَبرَئیلُ؟ فَقالَ هؤُلاءِ الّذینَ یَأکُلُونَ لُحُومَ النّاسِ، وَ یَقَعُونَ فى أعراضِهِم. 

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامى که پروردگارم مرا به معراج برد به گروهى برخوردم که ناخنهایى از مس داشتند، صورت و سینه خود را با آنها مى تراشیدند گفتم: جبرئیل اینها چه کسانى اند؟ گفت: اینان کسانى اند که گوشت مردم را مى خوردند، وآبروى آنانرا مى برند.

 

فصل سوم:

شنیدن غیبت و وظیفه مسلمانان

شریک جـرم

 

 25 قالَ على علیه السلام: سامِعُ الغَیبَةِ شَریکُ المُغتابِ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: شنونده غیبت شریک غیبت کننده است.

 

گناه شنیدن غیبت

 

 26 عَن رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ فى خُطبَةٍ لَهُ: وَ مَن رَدَّ عَن أخیهِ

غَیبَةً سَمِعَها فى مَجلِسٍ رَدَّاللّه ُ عُنهُ ألفَ بابٍ مِنَ الشَّرِ فِى الدُّنیا وَ الاخِرَةِ فَإنْ لَم یُرَدَّ عَنهُ وَأعجَبَهُ کانَ عَلَیهِ کَوِزرُ مَنِ اغتابَ. 

 

رسول اکرم صلی الله علیه و آله در یکى از خطبه هایش فرمود: کسى که غیبتى را از برادرش در مجلسى بشنود و ردّ کند، خداوند درب هزار شر دنیوى واخروى را بروى او مى بندد، واگر ردنکند وخوشش بیاید، گناه اوهمانند گناه غیبت کننده است.

 

شرط ایمان

 

 27 قالَ أبُوعَبدِاللّه علیه السلام: مَن کانَ یُؤمِنُ بِاللّه ِ وَالیَومِ الاخِرِ فَلایَجلِس

مَجلِساً یَنتَقِص فیهِ إمامٌ أو یُعابُ فیهِ مُؤمِنٌ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که به خدا و روز قیامت ایمان دارد در مجلسى که از امام و حاکم اسلامى یا مؤمنى عیب گوئى شود ننشیند.

 

حق برادرى

 

 28 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام: ألمُسلِم أَخُو المُسلِم لایَظلِمُهُ وَ لایَخذُلُهُ، وَ

لایَغتابُهُ وَ لایَغِشُّهُ وَ لایَحرِمُهُ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: مسلمان برادر مسلمان است به او ستم نمى کند و او را خوار نمى سازد و غیبت او را نمى کند و او را فریب نمى دهد و محروم نمى کند.

 

وظیفه عمومى

 

 29 فى وَصِیَّةِ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله لِعَلِىٍّ علیه السلام: یا عَلِىُّ مَنِ اغتَیبَ

عِندَهُ أَخُوهُ المُسلِمُ فَاستَطاعَ نَصرَهُ فَلَم یَنصُرَهُ خَذَلَهُ اللّه ُ فِى الدُّنیا وَالاخِرَةِ. 

 

در وصیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به على علیه السلام چنین آمده است: یا على اگر پیش کسى غیبت برادر مؤمنش بشود و او توان یارى او را داشته باشد ولى او را یارى نکند (یعنى جلوى غیبت را نگیرد) خداوند او را در دنیا و آخرت خوار و ذلیل خواهد کرد.

 

حجاب از آتش

 

 30 قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: مَن رَدَّ عَن عِرضِ أَخیهِ کانَ لَهُ حِجاباً مِنَ النّارِ.

 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که از آبروى برادر دینى اش دفاع کند این کار حجاب و مانع او از آتش مى شود.

 

جلوگیرى از غیبت یا پاداش بهشت

 

 31 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَن رَدَّ عَن عِرضِ أَخیهِ المُسلِمِ، وَجَبَت

لَهُ الجَنَّةَ ألبَتَةَ. 

 

رسول اکرم علیه السلام فرمود: کسى که مانع آبروریزى برادر مسلمانش بشود بهشت براى او واجب خواهد شد.

 

دفاع از مؤمن

 

 32 عَن أبى ذَر عَنِ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله فى وَصِیَّتِهِ لَهُ قالَ: یا أباذَر مَن ذَبَّ

عَن أخیهِ المُؤمِن الغَیبَةَ کانَ حَقاً عَلَى اللّه ِ أنْ یَعتِقَهُ مِنَ النّارِ... 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اى اباذر کسى که از غیبت برادر مؤمنش جلوگیرى و دفاع کند بر خداوند است که او را از آتش جهنم آزاد کند.

 

حقوق مؤمن

 

 33 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لِلمُؤمِنِ عَلَى المُؤمِنِ سَبعَةُ حُقُوقٍ

واجِبَةٍ مِنَ اللّه عَزَّ وَ جَلَّ: ألإجلالُ لَهُ فى غَیبَتِهِ وَالوَدُّ لَهُ فى صَدرِهِ، وَ المُواساةُ لَهُ فى مالِهِ، وَ أنْ یَحرُمَ غَیبَتَهُ، وَ أنْ یَعُودُهُ فى مَرَضِهِ وَ أنْ یُشَیِّعَ جَنازَتَهُ، وَ أنْ لایَقُولَ فیهِ بَعدَ مَوتِهِ إلاّ خَیراً. 

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: مؤمن بر مؤمن هفت حق واجب الهى دارد.

 1 ـ احترام او در هنگامى که حضور ندارد.

 2 ـ دوستى قلبى با او.

 3 ـ شریک ساختن او در ثروتش.

 4 ـ غیبت او را حرام بداند.

 5 ـ در بیمارى او را عیادت کند.

 6 ـ جنازه او را تشیع کند.

 7 ـ بعد از مرگ درباره او جز به نیکى سخن نگوید.

 

کفّاره غیبت

 

 34 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام قالَ: سُئِلَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله ما کَفّارَةُ

الإغتِیابِ قالَ: تَستَغفِرُاللّه َ لِمَن اغتَبتَهُ کُلَّما ذَکَرتَهُ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سؤال شد: کفّاره غیبت کردن چیست؟فرمود: هرگاه او را یاد کردى براى او از خدا طلب مغفرت کنى.

 

فصل چهارم

غیبتهاى مجاز

غیبت فاسق

 

 35 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ: إذا جاهَرَ الفاسِقُ بِفِسقِهِ فَلا حُرمَةَ لَهُ وَ لا

غَیبَةَ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامى که فرد فاسق، فسق و گناه خود را آشکار و علنى کند او حرمتى ندارد و غیبت او جایز است.

 

غیبتهاى مباح

 

 36 عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ عَن أبیهِ علیه السلام قالَ: ثَلاثَةٌ لَیسَت لَهُم حُرمَة: صاحِبُ

هَوىً مُبتَدِعٌ، وَالإمامُ الجائِرُ، وَالفاسِقُ المُعلِنُ الفِسقُ. 

 

امام باقر علیه السلام فرمود: سه نفر داراى حرمت و احترام نیستند:

 1 ـ هوسباز بدعتگذار

 2 ـ پیشوا و حاکم ستمگر

 3 ـ فاسقى که گناه خود را علنى کند.

 

غیبت مجاز

 

 37 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام قالَ: ألغَیبَةُ أنْ تَقُولَ فى أخیکَ ما سَتَرَهُ اللّه ُ

عَلَیهِ،وَ أمَّا الأمرُ الظّاهِرُ مِثلُ الحَدَّةِ وَالعَجَلَةِ فَلا. وَ البُهتانُ أنْ تَقُولَ فیهِ ما لَیسَ فیهِ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: غیبت آن است که درباره برادر مؤمنت چیزى را که خدا پوشانده سخن بگویى. اما چیزى که آشکار است مثل تندخویى و عجله غیبت نیست و بهتان آن است که چیزى که در او نیست بگویى.

 

بـازگویى برخورد زشت

 

 38 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام: إنَّ الضَّیفَ یَنزِلُ بِالرَّجُلِ فَلا یُحسِنُ ضِیافَتَهُ فَلا

جُناحَ عَلَیهِ أنْ یَذکُرَ سُوءَ ما فَعَلَهُ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: اگر میهمانى به شخصى وارد شد و او با میهمان رفتار خوبى نکرد، مانعى ندارد که برخورد بد او را بازگو کند.

 

غیبت مجاز

 

 39 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لاصَلاةَ لِمَن لایُصَلّى فِى المَسجِدِ مِعَ

المُسلِمینَ إلاّ مِن عِلَّةِ، وَلاغَیبَةِ إلاّ لِمَن صَلّى فى بَیتِهِ وَ رَغِبَ عَن جَماعَتِنا، وَ مَن رَغِبَ عَن جَماعَةِ المُسلِمینَ سَقَطَت عَدالَتُهُ. 

 

پیامبر اکرم علیه السلام فرمود: کسى که بدون عذر با مسلمانان در مسجد نماز نمى خواند نمازش کامل و مفید نیست، و غیبت جایز نیست مگر از کسى که از جماعت ما مسلمانان کناره گیرى کند و نماز را در خانه اش بخواند، و کسى که از جمع مسلمانان کناره گیرى کند عدالتش ساقط مى شود.

 

غیبت ممنوع

 

 40 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام قالَ: مَن عامَلَ النّاسَ فَلَم یَظلِمهُم وَحَدَّثَهُم فَلَم

یَکذِبهُم وَ واعَدَهُم فَلَم یَخلِفهُم کانَ مِمَّن حَرُمَت غَیبَتُهُ وَ کَمُلَت مُرُوّتُهُ وَ ظَهَرَ عَدلُهُ وَ وَجَبَ أُخُوَّتُهُ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که با مردم معاشرت کند و به آنان ستم نکند، و با آنان گفتگو کند و دروغ نگوید و به آنان وعده بدهد و تخلف نکند از کسانى است که غیبت او حرام و جوانمردى او کامل و عدالت او آشکار است و برادرى او واجب است.

............................................................................................................................................................................

غیبت در اسلام

1. مفهوم غیبت

1. قَالَ الصَّادِقُ(ع):الْغِیبَةُ أَنْ تَقُولَ فِی أَخِیک مَا سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَیهِ وَ أَمَّا الْأَمْرُ الظَّاهِرُ فِیهِ مِثْلُ الْحِدَّةِ وَ الْعَجَلَةِ فَلَا[کافی، ج2، ص358].

2. پس امر ظاهر مثل عجله و عصبانیت و.... غیبت نیست.[وسائل، ج8، ص604].

بسیار مهم:

دنیا برای حقوق بشر حرفها دارد اما اسلام می فرماید: چون کسی نیست حق گفتگو در پشت سر او را نداری، این است حقوق بشر.

2. سیمای غیبت

قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):الغیبة آیة المنافق[غررالحکم، ص221].

غیبت سبب تزلزل اطمینان در جامعه می شود.

قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):الْغِیبَةُ جُهْدُ الْعَاجِزِ[نهج البلاغه، حکمت 461].

قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):الغیبة شر الإفک[غررالحکم، ص221].

قَالَ الصَّادِقُ(ع):لا تغتب فتغتب و لا تحفر لأخیک حفرة فتقع فیها فإنک کما تدین تدان[أمالی صدوق، ص420].

قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):إیاک و الغیبة فإنها تمقتک إلی الله و الناس و تحبط أجرک[غررالحکم، ص221].

قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):أبغض الخلائق إلی الله المغتاب[غررالحکم، ص221].

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):مَنِ اغْتَابَ مُسْلِماً أَوْ مُسْلِمَةً لَمْ یقْبَلِ اللَّهُ تَعَالَی صَلَاتَهُ وَ لَا صِیامَهُ أَرْبَعِینَ یوْماً وَ لَیلَةً إِلَّا أَنْ یغْفِرَ لَهُ صَاحِبُهُ

همین که نامه عمل را به انسان می دهند می بیند عباداتش در آن ثبت نشده می گوید: این از من نیست. خطاب می رسدإِنَّ رَبَّک لَا یضِلُّ وَ لَا ینْسَی ذَهَبَ عَمَلُک بِاغْتِیابِ النَّاسِ[جامع الأخبار، ص147].

و برعکس دیگری عباداتی رادر نامه اش مشاهده می کند که انجام نداده خطاب می رسدإِنَّ فُلَاناً اغْتَابَک فَدُفِعَتْ حَسَنَاتُهُ إِلَیک[جامع الأخبار، ص147].

قَالَ الصَّادِقُ(ع):من عاب أخاه بعیب فهو من أهل النار[اختصاص مفید، ص240].

غیبت کردن:

هم اشاعه فحشاء است.إِنَّ الَّذِینَ یحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ[نور/19].

هم استهزاء: قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):مذیع الفاحشة کفاعلها[غررالحکم، ص326].

هم تحقیر:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):أَذَلُّ النَّاسِ مَنْ أَهَانَ النَّاسَ[من لایحضره الفقیه، ج4، ص394].

هم سخن چینی:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):لَا یدْخُلُ الْجَنَّةَ نَمَّامٌ[کشف الریبة، ص41].

هم فتنه انگیزی:الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ[بقره/191].

قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):رب فتنة أثارها قول[غررالحکم، ص213].

هم ظلم است: "قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):مَنْ ظَلَمَ عِبَادَ اللَّهِ کانَ اللَّهُ خَصْمَهُ دُونَ عِبَادِهِ[نهج البلاغه، نامه 53].

1.لا یغْتَبْ بَعْضُکمْ بَعْضاً[حجرات/12].

2.إِنَّ الَّذِینَ یحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ[نور/19].

3.وَیلٌ لِکلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ[همزه/1].

لامز: غایب مغتاب و هامز: الذی یعیب بعینه.

4.قَالَ الشَّهِیدُ الثَّانِی(ره) لا فرق بین غیبة الصغیر و الکبیر و الحی و المیت و الذکر و الأنثی[کشف الریبة، ص73].

فی خطبه حجة الوداع، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):إِنَّ دِمَاءَکمْ وَ أَمْوَالَکمْ عَلَیکمْ حَرَامٌ کحُرْمَةِ یوْمِکمْ هَذَا فِی شَهْرِکمْ هَذَا[کافی، ج7،ص274].

غیبت کننده در کنار مدمن الخمر قرار گرفته است: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):تَحْرُمُ الْجَنَّةُ عَلَی ثَلَاثَةٍ عَلَی الْمَنَّانِ وَ عَلَی الْمُغْتَابِ وَ عَلَی مُدْمِنِ الْخَمْرِ[الزهد، ص9].

3. روان شناسی غیبت

1. قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):من نقل إلیک نقل عنک[غررالحکم، ص221].

2.قَالَ الشَّهِیدُ الثَّانِی(ره) "یذکر نفسه بالذم و مقصوده أن یذم غیره"[کشف الریبة، ص15].

(همه ما گرفتار بی صبری و ضعیف هستیم."

3. خدا را شکر که ما گرفتار....نیستیم. (یعنی او گرفتار است.)

4. پناه به خدا از فلان عیب. (یعنی فلانی آن عیب رادارد.)

5. سبحان الله، عجب، لا حول ولا قوة... (یعنی بگو ببینیم و بشنویم.)

از خداوند می خواهیم که همه ما را حفظ کند. (یعنی او گرفتار شد.)

من برای فلانی ناراحتم که گرفتار شد.

گاهی به زبان می گوید غیبت نکنید ولی قلبا میل دارد بشنود. (این نفاق است.)[بحار، ج72، ص223. به بعد].

4. کفاره غیبت

1. قَالَ الصَّادِقُ(ع):سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): "مَا کفَّارَةُ الِاغْتِیابِ قَالَ تَسْتَغْفِرُ لِمَنِ اغْتَبْتَهُ کمَا ذَکرْتَهُ[من لایحضره الفقیه، ج3، ص377].

2. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):رحم الله عبدا کان لأخیه قبله مظلمة فی عرض أو مال فأتاه فیحلله منها قبل أن یأتی یوم لیس معه دینار و لا درهم[مجموعه ورام، ج1، ص53].

شیخ طوسی می فرماید: غیبت شده:

یا غیبت را شنیده که عذر خواهی بهتر است.

یا غیبت را نشنیده که استغفار بهتر است.[مستدرک السفینة، ج8، ص90]

قال الشهید الثانی:

قَالَ الشَّهِیدُ الثَّانِی(ره): "لا یسقط الحق بإباحة الإنسان عرضه للناس"[کشف الریبة، ص73].

مثلا بگوید: من کلامی علیه توگفتم تو نیز کلامی علیه من بگو.

5. کیفر غیبت

1. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):یوتَی بِأَحَدٍ یوْمَ الْقِیامَةِ یوقَفُ بَینَ یدَی اللَّهِ وَ یدْفَعُ إِلَیهِ کتَابُهُ فَلَا یرَی حَسَنَاتِهِ فَیقُولُ إِلَهِی لَیسَ هَذَا کتَابِی فَإِنِّی لَا أَرَی فِیهَا طَاعَتِی فَقَالَ إِنَّ رَبَّک لَا یضِلُّ وَ لَا ینْسَی ذَهَبَ عَمَلُک بِاغْتِیابِ النَّاسِ ثُمَّ یوتَی بِ آخَرَ وَ یدْفَعُ إِلَیهِ کتَابُهُ فَیرَی فِیهَا طَاعَاتٍ کثِیرَةً فَیقُولُ إِلَهِی مَا هَذَا کتَابِی فَإِنِّی مَا عَمِلْتُ هَذِهِ الطَّاعَاتِ فَیقُولُ إِنَّ فُلَاناً اغْتَابَک فَدُفِعَتْ حَسَنَاتُهُ إِلَیک[جامع الأخبار، ج147].

2. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):مَرَرْتُ لَیلَةَ أُسْرِی بِی عَلَی قَوْمٍ یخْمِشُونَ وُجُوهَهُمْ بِأَظْفَارِهِمْ فَقُلْتُ یا جَبْرَئِیلُ مَنْ هَولَاءِ فَقَالَ هَولَاءِ الَّذِینَ یغْتَابُونَ النَّاسَ وَ یقَعُونَ فِی أَعْرَاضِهِمْ[مجموعه ورام، ج1، ص115]. عذابهای بعد از مرگ - خلاصه روایت فوق:

الف: عذاب قبر.

ب:اول من یدخل النار:قَالَ الصَّادِقُ(ع):أَوْحَی اللَّهُ تَعَالَی إِلَی مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَلَی نَبِینَا وَ آلِهِ وَ عَلَیهِ السَّلَامُ الْمُغْتَابُ هُوَ آخِرُ مَنْ یدْخُلُ الْجَنَّةَ إِنْ تَابَ وَ إِنْ لَمْ یتُبْ فَهُوَ أَوَّلُ مَنْ یدْخُلُ النَّارَ[مصباح الشریعة، ص204].

ج:خروج الدم و اقیح من فمه

د:خلوده فی النار

قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):اجْتَنِبِ الْغِیبَةَ فَإِنَّهَا إِدَامُ کلَابِ النَّارِ[أمالی صدوق، ص209].

و:خشم وجوههم باظافیرهم:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):رأیت لیلة أسری بی قوما یخمشون وجوههم بأظافیرهم فسألت جبرئیل(ع)عنهم فقال هؤلاء الذین یغتابون الناس[عوالی اللئالی، ج1، ص276].

ز:اکل میت المغتاب

خلاصه روایت کشف الریبة.

1. همچون گوشت مرده برادر است.

2. اشاعه فحشاء می باشد.

3. از زنا بدتر است.

4. مانع قبول طاعات است.

5.تاکل الحسناتاست. قَالَ الصَّادِقُ(ع):الْغِیبَةُ تَأْکلُ الْحَسَنَاتِ کمَا تَأْکلُ النَّارُ الْحَطَبَ[مصباح الشریعة، ص204].

6. خروج از ولایت خدا:

قَالَ الصَّادِقُ(ع):مَنْ رَوَی عَلَی مُومِنٍ رِوَایةً یرِیدُ بِهَا شَینَهُ وَ هَدْمَ مُرُوءَتِهِ لِیسْقُطَ مِنْ أَعْینِ النَّاسِ أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ وَلَایتِهِ إِلَی وَلَایةِ الشَّیطَانِ فَلَا یقْبَلُهُ الشَّیطَانُ[کافی، ج2، ص358].

شنیدن

1. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):مَنْ رَدَّ عَنْ أَخِیهِ غِیبَةً سَمِعَهَا فِی مَجْلِسٍ رَدَّ اللَّهُ عَنْهُ أَلْفَ بَابٍ مِنَ الشَّرِّ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ فَإِنْ لَمْ یرُدَّ عَنْهُ وَ أَعْجَبَهُ کانَ عَلَیهِ کوِزْرِ مَنِ اغْتَابَ[أعلام الدین، ج414].

2. قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):السَّامِعُ لِلْغِیبَةِ أَحَدُ الْمُغْتَابَینِ[کشف الریبة، ص18].

3. با استدلال از آیهلا تَعاوَنُوا عَلَی الإِْثْمِ وَ الْعُدْوانِ[مائده/2].

باید غیبت را گوش نکرد و با استدلال از آیهتَعاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَ التَّقْوی[مائده/2].

باید دفاع کرد از کسی که غیبت می شود.السامع شریک القائل.[غرر].

و قال فی خطبه 141 نهج البلاغة: قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):أَیهَا النَّاسُ مَنْ عَرَفَ مِنْ أَخِیهِ وَثِیقَةَ دِینٍ وَ سَدَادَ طَرِیقٍ فَلَا یسْمَعَنَّ فِیهِ أَقَاوِیلَ الرِّجَالِ أَمَا إِنَّهُ قَدْ یرْمِی الرَّامِی وَ تُخْطِیُ السِّهَامُ وَ یحِیلُ الْکلَامُ وَ بَاطِلُ ذَلِک یبُورُ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ وَ شَهِیدٌ أَمَا إِنَّهُ لَیسَ بَینَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ إِلَّا أَرْبَعُ أَصَابِعَ[نهج البلاغه خطبه، 141].

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص):مَنِ اغْتِیبَ عِنْدَهُ أَخُوهُ الْمُسْلِمُ فَاسْتَطَاعَ نَصْرَهُ فَلَمْ ینْصُرْهُ خَذَلَهُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ[من لایحضره الفقیه، ج4]،

و ان نصره نصره الله واعانه فی الدنیا و الاخرة[وسائل، ج8، ص606].

عن النبی(ص):اذا وقع فی الرجل و انت فی ملاء فکن للرجل ناصرا و للقوم ذاجرا و قم عنهم[کنز العمال حدیث شماره 8028 به نقل از میزان الحکمة].

غیر زبانی

1. قَالَ الْبَاقِرُ(ع):مَنِ اغْتِیبَ عِنْدَهُ أَخُوهُ الْمُومِنُ فَنَصَرَهُ وَ أَعَانَهُ نَصَرَهُ اللَّهُ وَ أَعَانَهُ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ وَ مَنْ لَمْ ینْصُرْهُ وَ لَمْ یعِنْهُ وَ لَمْ یدْفَعْ عَنْهُ وَ هُوَ یقْدِرُ عَلَی نُصْرَتِهِ وَ عَوْنِهِ إِلَّا خَفَضَهُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْ آخِرَةِ[ثواب الأعمال، ص250].

علاوه که تعبیراتی از قبیل تشییع فاحشه، ذکرک اخاک و همزه، لمزه شامل آنها نیز می شود.

غیبت مردگان

قال رسول الله(ص):ارفعوا السنتکم عن المسلمین و اذا مات احد منهم قولوا فیه خیرا[الفصاحة، جمله264].

6. آثار غیبت در اسلام

1. پیدا شدن کینه

2. پیدا شدن بی اعتمادی و سوء ظن

3.پیدا شدن اختلافات.

4. پیدا شدن جرأت بر گناه (همین که فهمید مردم گناه وعیبش را فهمیده اند جری می شود.)

5. همینکه عیب و گناهش فاش شد تصمیم بر توبه هم دیرتر می گیرد یا نمی گیرد.

6. آلوده کردن محیط و آماده سازی دیگران برای گناه.

7. ایجاد حس انتقام جوئی در صورت فاش شدن.

7. استثنائات غیبت

1.شهادت :

2.جرح الشهود:و قدح مقاله باطل

3.اظهار التظلم:لا یحِبُّ اللّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاّ مَنْ ظُلِمَ وَ کانَ اللّهُ سَمِیعاً عَلِیماً[نساء/148].

4.عند القاضی:

5.المتجاهر:قال الرضا(ع): قَالَ الرِّضَا(ع):مَنْ أَلْقَی جِلْبَابَ الْحَیاءَ فَلَا غِیبَةَ لَهُ[اختصاص مفید، ص242].

6.الذی حد:قال رسول الله(ص):لیس لفاش غیبة[نهج الفصاحة، جمله 2408].

7.نصحیت مستشیر بقدر استشاره:

8.تقیه و برای دفع ضرر از مغتاب و نجات او، او را خراب می کنیم:

امام صادق(ع)به پسر زراره فرمودند، سلام پدرت را برسان و بگو

قَالَ الصَّادِقُ(ع):اقْرَأْ مِنِّی عَلَی وَالِدِک السَّلَامَ وَ قُلْ إِنَّمَا أَعِیبُک دِفَاعاً مِنِّی عَنْک[رجال الکشی، ص138].

9.رد دعواهای نابجا که من مجتهدم، من سیدم و....

انواع غیبت

1. زبانی

2. نوشتنی

3. اشاره ای

4. تقلیدی

5. غیبت گاهی با عدم ذکر عیب است، حیف که دین جلو زبانم را گرفت.

ریشه های غیبت

1. غضب

2. حقه

[پروین اعتصامی]

3. حسد

4. لعب و هزل و استهزاء و سرگرمی

5. بالا بردن خود و ناقص کردن طرف مقابل.

6.ابراء نفسه عن العیب و نسبته الی الغیر

7.الرحمة.... بالسان

رحمت اسرار او را آشکار می کند. (برای فلانی حادثه و نقص و گرفتاری پیش آمد.)

8. تحریک غریزه کنجکاوی

9. مساعدت با غیبت کنندگان

19. تصدیق خبری که حقیقت آن کشف نشده است.

11. به ستوه آمدن و فشار روحی.

12. قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):الْغِیبَةُ جُهْدُ الْعَاجِزِ[نهج البلاغه، حکمت 461].

عوامل شیوع غیبت

1. غفلت از خطرات آن

2. گناه آن ضرری به مقامات و درجات نمی زند. (غیر از زنا و شراب و...است.)

شیوه ترک غیبت

قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ(ع):أَ مَا ذَکرَ مَوْضِعَ سَتْرِ اللَّهِ عَلَیهِ مِنْ ذُنُوبِهِ مِمَّا هُوَ أَعْظَمُ مِنَ الذَّنْبِ الَّذِی عَابَهُ بِهِ وَ کیفَ یذُمُّهُ بِذَنْبٍ قَدْ رَکبَ مِثْلَهُ فَإِنْ لَمْ یکنْ رَکبَ ذَلِک الذَّنْبَ بِعَینِهِ فَقَدْ عَصَی اللَّهَ فِیمَا سِوَاهُ مِمَّا هُوَ أَعْظَمُ مِنْهُ وَ ایمُ اللَّهِ لَئِنْ لَمْ یکنْ عَصَاهُ فِی الْکبِیرِ وَ عَصَاهُ فِی الصَّغِیرِ لَجَرَاءَتُهُ عَلَی عَیبِ النَّاسِ أَکبَرُ[نهج البلاغه، خطبه 140].

أَ یحِبُّ أَحَدُکمْ أَنْ یأْکلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیتاً فَکرِهْتُمُوهُ[حجرات/12].

ایحب(با لحن عاطفی)احدکم(بعضکم عن بعض)ان یاکل لحم(آبرو مثل گوشت بدن، جزء انسان است.)اخیه(او برادر تو است.)میتا فکرهتموه. بَعْضُکمْ مِنْ بَعْض

برگرفته از سایت استاد قرائتی