چهل حدیث معاشرت

 

چهل حدیث « معاشرت »

مقدمه

 

 0

 

قالَ اللّهُ تَبارَکَ وَتَعالى:

 وَاعْبُدُوا اللّهَ وَلاتُشْرِکُوا بِهِ شَیْئا وَبِالْوالِدَیْنِ اِحْسانا وَ بِذِى الْقُرْبى وَالْیَتامى وَالْمَساکینِ وَالْجارِ ذِى الْقُرْبى وَالْجارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبیلِ وَما مَلَکَتْ اَیْمانُکُمْ اِنَّ اللّهَ لایُحِبُّ مَنْ کانَ مُخْتالا فَخُورا.

 خداوند تبارک و تعالى مى فرماید:

 خدا را پرستش کنید و نسبت به او شرک نورزید، و به پدر و مادر و خویشاوندان و یتیمان و افراد مسکین و همسایگان دور و نزدیک و دوست و رهگذر و غلام و کنیز نیکى کنید، که خداوند انسان خود خواه و فخرفروش را دوست ندارد.

 

 

 یکى از امتیازات اسلام بر سایر ادیان ومکاتب این است که به علاقه و محبت و همبستگى بین انسانها اهمیت زیادى داده و سعى نموده تا بین آنان رابطه عاطفى قوى برقرار کند، و زندگى و برخورد آنها توأم به مهر و عطوفت متقابل باشد.

 شاید یکى از حکمتهاى مهمى که همه انسانها از یک پدر و مادر متولّد شده اند همین باشد که انسانها نسبت به همدیگر احساس یگانگى و خویشاوندى و برادرى نمایند.

 وقتى در دستورات و قوانین اسلام دقّت کنیم مى بینیم آنچه که وجودش سبب ازدیاد محبّت و علاقه بین اقشار مختلف مردم بوده و هست، اسلام آن را بصورت واجب یا مستحبّ سفارش کرده و در مورد آن تأکید نموده است، مانند:

 برخورد خوب با انسانها، نیکى به پدر و مادر نیکى به فرزندان، برآوردن نیازهاى مردم و یارى آنها، معاشرت خوب با همسایگان و ضعیفان و بى سرپرستان و یتیمان ... که نمونه اى از آنها را در این جزوه خواهید خواند. و آنچه را که موجب جدائى و از بین رفتن علاقه و ایجاد کینه و بدبینى مى شود، نهى کرده و مردم را از نزدیک شدن به آنها شدیدا برحذر داشته است مانند تهمت، غیبت، دروغگوئى، سخن چینى، نفاق و...

 نقش محبّت و علاقه انسانها به همدیگر چیزى نیست که قابل انکار باشد، حتى بعضى دانشمندان معتقدند که تنها راه اصلاح جامعه و سعادت بشر، ایجاد محبّت و علاقه شدید بین انسانهاست در حدّى که باعث شود کسى به دیگرى ستم روا ندارد. از اینرو در ادامه انتشار سلسله احادیث اهل بیت عصمت و طهارت علیه السلام اقدام به تهیه و تنظیم این احادیث شد که قدمى هر چند کوچک در راه نشر فرهنگ اسلام ناب محمّدى صلی الله علیه و آلهبرداشته باشد.

 

 قم ـ محمود شریفى

 11 ذیقعده 1416 روز میلاد امام هشتم علیه السلام

 و 12 فروردین 1375 روز جمهورى اسلامى

 

 بخش اوّل:

معاشرت با مردم

برخورد با مردم

 

 1 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ: قالَ عیسَى بنُ مَرْیَمَ لِبَعْضِ اَصْحابِهِ: مالا تُحِبُّ

اَنْ یُفْعَلَ بِکَ فَلا تَفْعَلْهُ بِاَحَدٍ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: حضرت عیسى بن مریم به بعضى از یاران خود فرمود: آنچه را که دوست ندارى نسبت به تو انجام شود تو نیز نسبت به هیچ کس انجام مده!

 

برخورد اسلامى

 

 2 قالَ عَلِىٌ علیه السلام: اَذا لَقیتُمْ اِخْوانَکُمْ فَتَصافَحُوا وَاَظْهِرُوا لَهُمُ الْبَشاشَةَ

وَالْبُشْرَ تَتَفَرَّقُوا وَما عَلَیْکُمْ مِنَ الاَْوْزارِ قَدْ ذَهَبَ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: وقتى برادرانتان را دیدار کردید پس مصافحه کنید و به همدیگر دست بدهید و با روى خندان با آنان ملاقات کنید که وقتى از هم جدا شوید همه گناهان شما آمرزیده است.

 

مدارا با مردم

 

 3 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: اَعْقَلُ النّاسِ اَشَدُّهُمْ مُداراةً لِلنّاسِ، وَاَذَلُّ

النّاسِ مَنْ اَهانَ النّاسَ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: داناترین مردم کسى است که با مردم بیشتر مدارا کند و خوارترین مردم کسى است که به مردم اهانت کند.

 

بـرخـورد پـیامـبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله

 

 4 عَن ابى عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ: ما صافَحَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و

آلهرَجُلاً قَطُّ فَنَزَعَ یَدَهُ حَتّى یَکُونَ هُوَالَّذى نَزَعَ یَدَهُ مِنْهُ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: پیامبر خدا با هر کسى دست مى داد دستش را نمى کشید تا طرف مقابل دستش را بکشد و از او جدا نماید.

 

محبّت به مردم

 

 5 عَنْ عَلِىِّ بْنِ اَبى طالِبٍ علیه السلام قالَ: قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

رَأسُ الْعَقْلِ بَعْدَ الاِْیمانِ بِاللّهِ عَزَّوَجَلَّ اَلتَّحَبُّبُ اِلَى النّاسِ.

 

امیرالمؤمنین علیه السلاماز رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل مى کند که فرمود: سرآغاز عقل و خردمندى بعد از ایمان به خدا اظهار محبّت به مردم و دوستى با آنان است.

 

روش بـرخـورد مسلمان

 

 6 قالَ اَمیرُالْمَؤْمِنینَ علیه السلام: اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمَرْءَ الْمُسْلِمَ الَّذى یُحِبَّ لاَِخیهِ

ما یُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَ یَکْرَهُ لَهُ ما یَکْرَهُ لِنَفْسِهِ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: خداوند دوست دارد آن مسلمانى را که آنچه را براى خود مى خواهد براى برادر دینى اش هم بخواهد و آنچه را براى خویشتن نمى خواهد براى او هم نخواهد.

 

ارزش دیـدار بـرادران

 

 7 قالَ اَبُو عَبْدِاللّهِ علیه السلام: مَنْ زارَ اَخاهُ فِى اللّهِ، قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ: اِیّاىَ زُرْتَ

وَثَوابُکَ عَلَىَّ وَلَسْتُ اَرْضى لَکَ ثَوابا دُونَ الْجَنَّةِ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس براى خدا از برادرش دیدار کند، خداوند عزوجل مى فرماید، مرا دیدار کرده اى و ثواب تو بر منست و به ثوابى جز بهشت براى تو راضى نمى شوم.

 

 بخش دوّم:

معاشرت با پدر و مادر

معاشرت با پـدر و مـادر

 

 8 عَنْ اَبِى وَلاّدِ الْحَنّاطِ قالَ: سَأَلْتُ اَبا عَبْدِاللّهِ علیه السلامعَنْ قَوْلِ اللّهِ:

«وَبِالْوالِدَیْنِ اِحْسانا» فَقالَ: اَلاِْحْسانُ اَنْ تُحْسِنَ صُحْبَتَهُما وَلاتُکَلِّفَهُما اَنْ یَسْأَلاکَ شَیْئا یَحْتاجانِ اِلَیْهِ. 

 

ابى ولاّد حنّاط مى گوید: از امام صادق علیه السلامسؤال کردم درباره آیه: «وبالوالدین احسانا» فرمود: نیکى به پدر و مادر اینست که با آنها خوشرفتارى کنى و نیاز آنها را قـبل از درخـواست آنـها بـرطرف کنى تا مجبور به درخواسـت نشـوند.

 

نیکى به پـدر و مـادر

 

 9 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: اَفْضَلُ الاْعَمالِ الصَّلاةُ لِوَقْتِها، وَبِرُّالْوالِدَیْنِ وَالْجِهادُ

فِى سَبیلِ اللّهِ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: برترین اعمال سه چیز است:

 1 ـ خواندن نماز در وقت آن.

 2 ـ نیکى با پدر و مادر.

 3 ـ جهاد در راه خدا.

 

رفت و آمد با پـدر و مـادر

 

 10 قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: مَنْ سَرَّهُ اَنْ یُمَدَّلَهُ فِى عُمْرِهِ وَیُبْسَطَ فِى

رِزْقِهِ، فَلْیَصِلْ اَبَوَیْهِ فَاِنَّ صِلَتَهُما طاعَةُ اللّهِ، وَلْیَصِلْ ذارَحِمِهِ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: هر کس دوست دارد عمرش افزون و روزیش فراوان باشد به پدر و مادرش صله و احسان کند این کار او اطاعت خداست و همین طور با خویشان خود صله رحم بجا آورد.

 

خشنودى و خشـم پـدر و مـادر

 

 11 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: رِضَى اللّهِ مَعَ رِضَى الْوالِدَیْنِ وَسَخَطُ اللّهِ

مَعَ سَخَطِ الْوالِدَیْنِ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: خشنودى خدا با خشنودى پدر و مادر، و خشم او با خشم پدر و مادر است.

 

نگاه به پـدر و مـادر

 

 12 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: نَظَرُ الْوَلَدِ اِلى والِدَیْهِ حُبّا لَهُما عِبادَةٌ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: نگاه کردن فرزند به پدر و مادرش از روى محبّت عبادت محسوب مى شود.

 

 بخش سوّم:

معاشرت با فرزندان

معاشرت با فـرزندان

 

 13 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ: اَکْرِمُوا اَوْلادَ کُمْ وَاَحْسِنُوا ادابَهُمْ یَغْفِرْلَکُمْ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: فرزندان خود را احترام کنید و آنها را خوب تربیت کنید تا خداوند شما را بیامرزد.

 

رفتار با فرزندان

 

 14 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: اِعْدِلُوا بَیْنَ اَوْلادِ کُمْ کَما تُحِبُّونَ اَنْ یَعْدِلُوا بَیْنَکُمْ فِى

الْبِرِّوَ اللُّطْفِ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: عدالت را بین فرزندانتان مراعات کنید، همانطور که دوست دارید آنها در نیکى و اظهار مهربانى بین شما به عدالت رفتار نمایند.

 

برخورد بـا کـودکان

 

 15 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَارْحَمُوهُمْ وَاِذا وَعَدْ

تُمُوهُمْ شَیْئا فَفُوالَهُمْ فَاِنَّهُمْ لایَرَوْنَ اِلاّ اَنَّکُمْ تَرْزُقُونَهُمْ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کودکان را دوست بدارید و آنان را مودر لطف و مهر و محبت قرار دهید و هرگاه با آنها وعده دادید وفا کنید چون آنها شما را روزى دهنده مى دانند.

 

برخورد بـا پسـران

 

 16 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام: دَعْ اِبْنَکَ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنینَ وَیُؤْدَّبُ سَبْعا وَاَلْزِمْهُ

نَفْسَکَ سَبْعَ سِنینَ فَاِنْ اَفْلَحَ وَ اِلاّ فَاِنَّهُ مَنْ لاخَیْرَ فِیهِ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: پسرت را، هفت سال رها کن بازى کند و در هفت سال بعد او را تربیت کن و در هفت سال سوّم 14 تا 21 همیشه همراهت باشد، پس اگر درستکار و مفید شد چه خوب والاّ خیرى در او نیست.

 

محبّت به فرزند

 

 17 الراوی: کانَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله اِذا اَصْبَحَ مَسَحَ عَلى رُؤُوسِ وَلَدِهِ وَوَلَدِ

وَلَدِهِ. 

 

راوی: پیامبر اسلام صلی الله علیه و آلههر روز صبح نسبت به فرزند و نوه هایش اظهار لطف و مهربانى مى کرد و دست بر سرشان مى کشید.

 

خوشرفتارى با فـرزنـدان

 

 18 رُوِىَ اَنَّهُ «الرِّضا علیه السلام»قالَ: بِرُّوا اَوْلادَکُمْ وَاَحْسِنُوا اِلَیْهِمْ فَاِنَّهُمْ یَظُنُّونَ

اَنَّکُمْ تَرْزُقُونَهُمْ. 

 

از امام هشتم علیه السلامنقل شده که فرمود: با فرزندان خود خوشرفتارى نمائید و به آنها احسان کنید چون آنها گمان مى کنند، که شما روزى آنها را مى دهید.

 

نگاه به فرزند

 

 19 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: اِذا نَظَرَ الْوالِدُ اِلى وَلَدِهِ فَسَرَّهُ کانَ لِلْوالِدِ

عِتْقُ نَسَمَةٍ قِیْلَ یارَسُولَ اللّهِ وَاِنْ نَظَرَ سِتّینَ وَثَلاثَمِائَةِ نَظْرَةً؟ قالَ: اَللّهُ اَکْبَرُ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: هنگامى که پدر به فرزند نگاه کند و او را خوشحال کند مثل اینست که بنده اى را آزاد کرده است سؤال شد حتى اگر 360 بار نگاه کند؟ فرمود: الله اکبر. «کنایه از اینکه بله، خدا بزرگتر از اینهاست».

 

 بخش چهارم:

معاشرت با خویشاوندان

معاشرت با خویشاوندان

 

 20 قالَ اَمیرُالمُؤْمِنینَ علیه السلام: وَاَکْرِمْ عَشیرَتَکَ فَاِنَّهُمْ جَناحُکَ الَّذى بِهِ تَطیرُ

وَاَصْلُکَ الَّذى اِلَیْهِ تَصِیُر وَ یَدُکَ الَّذى بِها تَصُولُ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: خویشاوندانت را گرامى بدار، چون آنها بال تو هستند که توسط آنها پرواز مى کنى و ریشه تو هستند که به آن بر مى گردى و دست تو هستند که بواسطه او دفاع مى کنى.

 

معـاشـرت بـا خویشان و قـیامـت

 

 21 عَنْ اَبى عَبْدِاللّهِ علیه السلام: اِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الْحِسابَ یَوْمَ الْقِیامَةِ. 

 

از امام صادق علیه السلامنقل شده که فرمود: معاشرت و رفت و آمد با خویشاوندان، حساب روز قیامت را بر انسان آسان مى کند.

 

اهمیّت معاشرت بـا خـویشان

 

 22 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: صِلُوا اَرْحامَکُمْ فِى الدُّنْیا وَلَوْبِسَلامٍ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: در دنیا صله رحم کنید اگر چه فقط با سلام باشد.

 

ارزش معاشرت

 

 23 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: سِرْ سَنَتَیْنِ بِرَّ والِدَیْکَ سِرْسَنَةً صِلْ

رَحِمَکَ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: دو سال راه برو تا به پدر و مادر نیکى کنى و یکسال راه طى کن تا صله رحم انجام دهى.

 

احـترام بـزرگسـالان

 

 24 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: مَنْ وَقَّرَذا شَیْبَةٍ لِشَیْبَتِهِ آمَنـَهُ اللّهُ تَعـالى

مِنْ فَـزَعِ یَـوْمِ الْقِـیامَةِ. 

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس پیرمردى را بخاطر پیرى او گرامى بدارد، خداوند او را از سختى و هراس روز قیامت در امان قرار خواهد داد.

 

آثار معاشرت با خـویشـاوندان

 

 25 عَنْ رُواتٍ قالِ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ: اِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ

مَثْراةٌ فِى الْمالِ وَمَحَبَّةٌ فِى الاَْهْلِ وَمَنْسَأَةٌ فِى الاَْجَلِ. 

 

روات مى گوید: از پیامبر شنیدم که مى فرمود: صله رحم موجب ازدیاد مال و محبوبیّت در میان خویشاوندان و تأخیر در مرگ مى شود.

 

 بخش پنجم:

معاشرت با دوستان

اظهار دوستى

 

 26 عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ علیه السلامقال: اِذا اَحْبَبْتَ رَجُلاً فَاَخْبِرْهُ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: وقتى شخصى را دوست دارى دوست داشتن خود را به او اعلام کن.

 

ارزش دوستى

 

 27 قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلام: اَلْمَوَدَّةُ قَرابَةٌ مُسْتَفادَةٌ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: رفاقت و دوستى یک نوع خویشاوندى اکتسابى است.

 

برخـورد بـا دوسـت

 

 28 عَنْ اَبى جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ: اَتى رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله رَجُلٌ

فَقالَ: یا رَسُولَ اللّهِ، اَوْصِنى فَکانَ فِیما اَوْصاهُ اَنْ قالَ: اِلْقَ اَخاکَ بِوَجْهٍ مُنْبَسِطٍ. 

 

امام بـاقر علیه السلام فرمود:  مـردى خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و عرض کـرد: اى رسول خدا، بمن وصیّتى کن پیامبر صلی الله علیه و آله ضمن سفارشهایش فـرمود: بـا دوست خود با روى خوش و اخـلاق خوب برخورد کن.

 

مـرز دوسـتى

 

 29 قالَ اَمیُرالْمُؤْمِنینَ علیه السلام: اِبْذِلْ لِصَدیقِکَ کُلَّ الْمَوَدَّةِ، وَلاتَبْذُلْ لَهُ کُلَّ

الطُّمَأنِینَةِ، وَاَعْطِهِ کُلَّ الْمُواساةِ وَلا تُفِضْ اِلَیْهِ بِکُلِّ الاَْسْرارِ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: با دوست خود در اظهار محبّت سنگ تمام بگذار، ولى صد در صد به او اعتماد نکن و شیوه احتیاط پیشه کن و با او به مواسات رفتار کن اما همه اسرار خود را به او مگو.

 

برخورد بـا نیازهـاى دوسـت

 

 30 قالَ عَلِىٌ علیه السلام: لایُکَلِّفْ اَحَدُکُمْ اَخاهُ الطَّلَبَ اِذا عَرَفَ حاجَتَهُ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: وقتى کسى پى برد که دوستش به چیزى نیازمند است، باید قبل از درخواست نیاز او را بر طرف کند. «و او را وادار به سئوال و درخواست ننماید.»

 

پـوزش پذیرى

 

 31 قالَ عَلِىٌ علیه السلام: اِقْبَلْ عُذْرَ اَخیکَ، وَاِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ عُذْرٌ فَالْتَمِسْ لَهُ عُذْرا.

 

 

امیر مؤمنان على علیه السلام فرمود: عذر برادر خود را بپذیر، و اگر او عذرى نداشت براى خطاى او عذرى بتراش.

 

برخورد با حقوق دوست

 

 32 قالَ عَلِىٌ علیه السلام: لاتُضَیِّعَنَّ حَقّ اَخیکَ اِتِّکالاً عَلى مابَیْنَکَ وَبَیْنَهُ فَاِنِّهُ لَیْسَ

لَکَ بِاَخٍ مَنْ ضَیَّعْتَ حَقَّهُ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: سعى کن حقوق برادرت را با اتکاء به دوستى و رفاقت پایمال نکنى، زیرا آنکس که حقّ او بوسیله تو ضایع گشته برادر دینى تو نخواهد بود.

 

 بخش ششم:

معاشرت‏با زیردستان و خدمتکاران

معـاشـرت با زیـردستان

 

 33 قالَ اَبُوذَرٍّ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ: اِخْوانُکُمْ جَعَلَهُمُ اللّهُ

تَحْتَ اَیْدیکُمْ، فَمَنْ کانَ اَخُوهُ تَحْتَ یَدِهِ فَلْیُطْعِمْهُ مِمّا یَأْکُلُ وَلْیُکْسِهِ مِمّا یَلْبِسُ وَلا یُکَلِّفْهُ ما یَغْلِبُهُ فَاِنْ کَلَّفَهُ ما یَغْلِبُهُ فَلْیُعِنْهُ. 

 

ابوذر مى گوید: از رسول خدا صلی الله علیه و آلهشنیدم که فرمود: خداوند بعضى از برادران شما را زیر دست شما قرار داده هر کس برادر و هم نوعش را زیردست دارد باید از آنچه خود مى خورد به او بخوراند، و از آنچه مى پوشد به او هم بپوشاند، و هیچ وقت کارى که خارج از قدرت اوست به او نسپارد و اگر کار دشوارى را به او سپرد او را کمک کند.

 

بـرخـورد با خدمتـکاران

 

 34 قالَ عَلِىٌ علیه السلام: وَاجْعَلْ لِکُلِّ اِنْسانٍ مِنْ خَدَمِکَ عَمَلاً تَأْخُذُهُ بِهِ، فَاِنَّهُ

اَحْرى اَلاّ یَتَوا کَلُوا فِى خِدْمَتِکَ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: مسئولیت هر یک از زیردستان خود را مشخّص نما و بعد بازخواست کن، که این بهتر است براى اینکه هریک مسئولیّت را به گردن دیگرى نیندازد.

 

 بخش هفتم:

معاشـرت با همسایـگان

رسول خـدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله و همسایه

 

 35 قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلام: وَاللّهَ، اَللّهَ فِى جیرانِکُمْ، فَاِنَّهُمْ وَصِیَّةُ نَبِیِّکُمْ

مازالَ یُوصِى بِهِمْ حَتَّى ظَنَنَّا اَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُمْ. 

 

امام على علیه السلام فرمود: خدا را، خدا را درباره همسایگان که آن سفارش پیامبر صلی الله علیه و آله شماست، پیامبر صلی الله علیه و آلهمرتّب درباره همسایه سفارش مى کرد تا جائیکه ما گمان کردیم که همسایه از همسایه ارث خواهد برد.

 

رفتار با همسایه

 

 36 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ: اَحْسِنْ مُجاوَرَةَ مَنْ جاوَرْتَ تَکُنْ مُسْلِما. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: با همسایه ات خوشرفتارى کن تا مسلمان راستین باشى.

 

خـوشرفتارى با همـسایه

 

 37 عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ: عَلَیْکُمْ بِحُسْنِ الْجَوارِ فَاِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ اَمَرَ

بِذلِکَ. 

 

امام صادق علیه السلام فرمود: بر شما باد به خوشرفتارى با همسایه، چون خداوند تبارک و تعالى به آن امر فرموده است.

 

 بخش هشتم:

معاشرت‏با یتیمان و بیماران‏و ضعیفان

بـرخـورد با یتـیمان

 

 38 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: کُنْ لِلْیَتیمِ کَالاَْبِ الرَّحیمِ وَاعْلَمْ اَنَّکَ تَزْرَعُ

کَذلِکَ تَحْصُدُ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: براى یتیم همچنان پدرى مهربان باش و بدان همانطور که کشت مى کنى درو خواهى کرد.

 

بـرخـورد با بیماران

 

 39 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : لاتُدیمُوا النَّظَرَ اِلى اَهْلِ الْبَلاءِ

وَالْمجْذُومینَ فَاِنَّهُ یَحْزُنُهُمْ. 

 

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: نگاه خود را به گرفتار و معلولها و جذامیها، طولانى نکنید چون نگاه طولانى شما، آنها را محزون و رنجیده خاطر مى کند.

 

بـرخـورد با ضعـیفان

 

 40 عَنْ اَبى جَعْفَرٍ علیه السلام: اَرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ بَنَى اللّهُ لَهُ بَیْتا فِى الْجَنَّةِ: مَنْ

اوَى الْیَتیمَ، وَرَحِمَ الضَّعیفَ، وَ اَشْفَقَ عَلى والِدَیْهِ وَرَفِقَ بِمَمْلُوکِهِ. 

 

از امام باقر علیه السلامنقل شده که فرمود: هر کس داراى چهار صفت باشد، خداوند براى او خانه اى در بهشت مى سازد. 1 ـ یتیم را پناه دهد 2 ـ به ضعیف رحم کند 3 ـ به پدر و مادر مهر بورزد 4 ـ با غلام و کنیزش مدارا نماید.