مستحبات و مکروهات حالت احتضار و بعد از مرگ

 
1. مستحب است در حال احتضار شهادتین و اقرار به امامت ائمه اثنى عشر علیهم السلام و کلمات فرج را طورى براى محتضر بخوانند که محتضر بشنود.
2. در صورتى که جان کندن محتضر دشوار باشد، بهتر است ، در صورتى که اذیت نشود، بستر او را به جایى انتقال دهند که همواره در آن جا نماز مى خوانده است .
3. مستحب است که سوره هاى ، یس ، صافات ، احزاب ، آیة الکرسى ، آیه پنجاه و چهارم سوره اعراف و سه آیه آخر بقره بر بالین محتضر خوانده شود تا زودتر راحت گردد.
4. مستحب است که بعد از مرگ چشم هاى میت را ببندند و لب و دهانش را روى هم نهاده و دو فک او را با دستمالى ببندند.
5. بهتر است که بعد از مرگ ، دو دست میت را به طرف دو پهلویش بکشند.
6. مستحب است که بعد از مرگ ، پاهاى میت را بکشند تا راست قرار گیرد و پارچه اى روى او بیندازند.
7. مستحب است که در شب چراغى کنار میت روشن کنند.
8. مستحب است که مؤ منین را از مرگ میت خبردار کنند تا براى تشییع جنازه او حاضر شوند.
9. مستحب است که در تجهیز میت ، یعنى غسل دادن ، کفن و دفن او عجله کنند، مگر آن که در مردن او شک داشته باشند و وضع او مشتبه باشد که باید در این صورت صبر کنند تا به مرگ او یقین حاصل نمایند .
10. مستحب است که اگر میت در شب مرده است در محل جان دادنش ‍ چراغى روشن کنند.
11. مستحب است این دعاها را طورى به محتضر تلقین کنند که بفهمد: اللهم اغفرلى الکثیر من معاصیک واقبل منى الیسیر من طاعتک یا من یقبل الیسیر و یعفو عن الکثیر اقبل منى الیسیر واعف عنى الکثیر انک انت العفو الغفور اللهم ارحمنى فانک رحیم .
12. مستحب است او را پس از مردن در پارچه اى مانند چادر شب بپیچند. زیرا پیغمبر صل الله علیه و آله و ائمه چنین مى کردند.
13. کراهت دارد که در حال جان کردن به بدن محتضر مس شود.
14. کراهت دارد بر شکم محتضر چیزى سنگین نهاده شود.
15. تنها گذاشتن او مکروه است .
16. حاضر شدن شخص جنب و حائض بر بالین کسى که در حال احتضار است ، کراهت دارد.
17. حرف زدن زیاد و گریه کردن نزد محتضر مکروه است .
18. تنها گذاشتن زنان در نزد محتضر مکروه است .

....................................................................................................
آداب کفن و کفن کردن  
1. مستحب است کفن از مقدار واجب بیشتر باشد.
2. مستحب است کفن میت از جامه اى نباشد که از پوست حیوان حلال گوشت یا از مو و پشم حیوان حلال گوشت درست شده باشد.
3. مستحب است انسان در حال سلامتى کفن ، سدر و کافور خود را تهیه کند.
4. مستحب است که علاوه بر سه قطعه واجب کفن قطعه دیگرى به عنوان لفافه به درازاى سه ذراع و نیم و پهناى یک وجب الى یک وجب و نیم به ران میت بپیچند، به طورى که چیزى از میانه خاصره تا سر زانوهاى میت بیرون نماند.
5. مستحب است براى پیچیدن لفافه از خاصره آغاز نموده و دو ران میت را به هم بچسبانند و آخر پارچه را از زیر دو پاى میت بیرون آورده و در زیر قسمت نهایى لفافه فرو برند.
6. مستحب است مقدارى پنبه بین دو سرین میت بگذارند، به طورى که عورتین او را بپوشاند.
7. مستحب است مقدارى ذریره که نوعى بوى خوش است ، روى پنبه بگذارند و بعد پنبه را بین دو سرین قرار دهند.
8. بهتر است ، اگر مى ترسند که چیزى از مجراى غایط میت بیرون آید و کفن را آلوده کند، مجرى را با مقدارى از آن پنبه پر کنند، بلکه با مجراى حیض ‍ زن نیز چنین کنند؛ لازم به ذکر است که همه این اعمال را قبل از پیچیدن لفافه انجام مى دهند.
9. مستحب است بعد از قرار دادن میت در سرتاسرى واجب و پیچیدنش ، لفافه دیگرى (لفافه دوم ) بر او بپوشانند و بهتر است که آن لفافه برد یمانى باشد.
10. استحباب لفافه سوم مخصوصا در مورد زنان تقویت شده است .
11. در مورد میت مرد مستحب است که پارچه اى به عنوان عمامه دور سر او بپیچند و دو طرف آن را زیر چانه میت قرار دهند؛ به این نحو که تحت الحنک سمت راست روى تحت الحنک سمت چپ قرار گیرد و مجددا سمت چپى را روى سمت راستى قرار داده و هر دو را به طرف سینه میت بکشند.
12. در مورد میت زن مستحب است که به جاى عمامه ، مقنعه اى بر سرشان نهاده و با لفافه اى به عنوان سینه بند پستان هاى ایشان را بسته در پشت میت گره بزنند.
13. مستحب است کفن میت از پارچه خوبى تهیه شود و او را به نحو خوبى کفن کنند.
14. مستحب است که کفن را با مال پاک و حلال و بدون شبه تهیه و خریدارى نمایند.
15. بهتر است کفن از جنس پنبه و سفید رنگ باشد؛ سواى حبره که مستحب است سرخ رنگ باشد.
16. مستحب است کفن پارچه اى باشد که شخص با آن احرام بسته و یا در آن نماز خوانده است .
17. مستحب است که اگر کفن احتیاج به دوختن دارد از رشته هاى خود کفن گرفته و آن را بدوزند.
18. مستحب است که مقدارى از کافور و زیره را به هر یک از قطعه هاى کفن بپاشند.
19. مستحب است که در حاشیه همه قطعات کفن و بر جریدتین (چوب ترى که روى ترقوه میت مى گذارند) بنویسد: فلانى پسر فلانى (یعنى نام میت و پدرش نوشته شود) شهادت مى دهد به این که جز اللّه تعالى هیچ معبودى نیست و او یکتا است و شریکى ندارد. همچنین شهادت مى دهد به این که محمد صل الله علیه و آله فرستاده خداست و على بن ابیطالب ، حسن ، حسین ، على ، محمد، جعفر، موسى ، على ، محمد، على ، حسن و مهدى علیهم السلام امامان و سادات و قائدان اویند و این که قیامت و ثواب و عقاب حق است .
20. بهتر است بر کفن میت دعاى جوشن کبیر بنویسند. البته بهتر این است که همه اینها در حاشیه نوشته شود که از نجس شدن ایمن باشد.
21. مکروه است براى پیراهن میت که جامه دوم اوست ، آستین درست کنند.
22. مکروه است که کفن به وسیله چاقو یا قیچى آهنى بریده شود، بلکه سزاوار است با دست بریده شود.

..................................................................................................
مستحبات و مکروهات حنوط میت  
* حنوط یعنى مالیدن کافور به پیشانى ، کف دست ها، سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها که این عمل واجب مى باشد.
1. مستحب است که بر سر بینى میت کافور بمالند.
2. مستحب است که در حنوط میت مراعات ترتیب بین اعضاى سجود انجام گیرد. پس مستحب است اول کافور را به پیشانى میت بمالند.
3. مستحب است که میت را پیش از کفن کردن حنوط نمایند.
4. مستحب است که قدرى تربت حضرت سیدالشهداء علیه السلام را کافور مخلوط کنند، ولى باید به جاهایى که بى احترامى مى شود، نرسانند.
5. مستحب است که به زیر بغل ها، گودى روى سینه و مفاصل استخوان هاى میت کافور بمالند.
6. مکروه است که میت را با مشک و عنبر و عود و عطرهاى دیگر خوشبو کنند.
7. مکروه است که مشک و عنبر و عود و عطرهاى دیگر را با کافور مخلوط کنند.

....................................................................................................
مستحبات تشییع جنازه  
1. مستحب است که تشییع کنندگان هنگام تشییع جنازه بگویند: بسم اللّه و بالله و صلى اللّه على محمد و آل محمد اللهم اغفر للمؤ منین و المؤ منات ؛ به نام خدا و به یارى او. خدا بر محمد و آل او درود بفرستد! بارالها! مردان و زنان مؤ من را بیامرز!
2. مستحب است که جنازه را بر دوش خود حمل کنند، نه بر بالاى حیوان باربر و امثال آن ، اما کراهت حمل آن بر بالاى حیوان معلوم نیست .
3. تشییع کننده بهتر است در حال خشوع و تفکر باشد. مستحب است که فکر کند که این خود اوست که از دنیا رفته و بر بالاى دوش حمل مى شود. و دارد التماس مى کند مرا برگردانید.
4. مستحب است که تشییع جنازه ، با پاى پیاده صورت گیرد.
5. بهتر است تشییع کننده پیشاپیش جنازه نرود، بلکه یا عقب جنازه و یا در دو طرف آن حرکت کند. که اولى بهتر است
6. بهتر است تشییع کننده چهار طرف جنازه را به تناوب به دوش بگیرد و بهتر آن است که از سمت راست جلوى تابوت شروع نموده و آن را به دوش ‍ راست خود بگیرد و سپس سمت راست عقب را به دوش راست بگیرد؛ در نوبت سوم ، سمت چپ آخر تابوت را به دوش چپ حمل کند و در نوبت چهارم سمت چپ جلوى تابوت را به دوش چپ بگیرد.
7. بهتر است صاحب مصیبت با پاى برهنه تشییع کند و ردا یا عباى خود را زمین بگذارد و نپوشد و اگر آن را پوشید، طورى غیر معمولى بپوشد که با حالت داغدیدگان تناسب داشته باشد؛ خلاصه این که وضعى به خود بگیرد که همه تشیع کنندگان بفهمند که او صاحب مصیبت است .
* فضیلت تشییع جنازه بسیار و ثواب آن عظیم است . در روایت آمده است که هر کس جنازه اى را تشییع کند، در رفتن و برگشتن به هر گامى که برمى دارد، خداوند هزار هزار حسنه (یک میلیون حسنه ) برایش مى نویسد و هزار هزار گناه (یک میلیون گناه ) را از نامه عمل او محو مى کند و به او هزار هزار درجه مى دهد.

....................................................................................................
مکروهات تشییع جنازه  
1. سوار شدن بر وسیله نقلیه در هنگام تشییع جنازه ؛ جز در صورت عذر و مراجعت .
2. خندیدن و لهب و لعب .
3. کنار گذاشتن ردا توسط کسى که صاحب مصیبت نباشد.
4. راه رفتن به سرعت .
5. بردن آتش در دنبال جنازه ، مگر آن که چراغى به منظور روشن کردن راه باشد.
6. شرکت در تشییع جنازه براى زنان جوان کراهت دارد.

....................................................................................................
مستحبات نماز میت  
1. مستحب است کسى که مى خواهد نماز میت بخواند، تمام چیزهایى که در نماز دیگر لازم است ، اعم از وضو، غسل ، تیمم و پاک بودن بدن و لباس ‍ و... را رعایت کند.
2. مستحب است که اگر میت مرد است ، امام جماعت یا کسى که تنهایى بر او نماز مى خواند، مقابل وسط قامت میت بایستد و اگر میت زن است ، مقابل سینه اش بایستد.
3. بهتر است نمازگزار پا برهنه بر میت نماز بخواند.
4. مستحب است نمازگزار در هر تکبیر دست ها را بلند کند.
5. مستحب است که فاصله نمازگزار با میت به قدرى کم باشد که اگر باد لباسش را حرکت دهد به جنازه برسد.
6. بهتر است نماز میت به جماعت خوانده شود.
7. مستحب است که امام جماعت تکبیر و دعاها را بلند بخواند و کسانى که با او نماز مى خوانند، آهسته بخوانند.
8. مستحب است که نمازگزار در نماز میتى که به جماعت خوانده مى شود اگر چه ماءموم یک نفر باشد، پشت سر امام بایستد.
9. مستحب است که نمازگزار به میت و مؤ منین زیاد دعا کند.
10. پیش از نماز سه مرتبه بگوید: الصلاة .
11. بهتر است نماز را در جایى بخوانند که مردم براى نماز بیشتر به آنجا مى روند.
12. مستحب است که اگر زن حائض نماز میت را به جماعت مى خواند در صفى تنها بایستد.
13. خواندن نماز میت در مساجد به غیر از مسجدالحرام مکروه است .
14. مکروه است بر میت چند مرتبه نماز بخوانند، ولى اگر میت اهل علم و تقوى باشد، کراهتى ندارد.

....................................................................................................
آداب دفن و بعد دفن  
1. گود کردن قبر تا چنبره گردن و یا به قدر قامت .
2. ساختن لحد براى قبر. به این معنا که در زمین سخت از جانب دیوار سمت قبله اش به قدرى که بدن میت در آن جاى گیرد را خالى کنند و او را زیر لحد بخوابانند و در زمین سست و کف قبر حفره اى شبیه نهر بکنند به مقدارى که بدن میت را فرا گیرد. آن گاه روى آن سقف بزنند.
3. جنازه مرد را قبل از آن که در قبر سرازیر کنند، طرف پاى قبر به زمین بگذارند و جنازه زن را پیش روى قبر، سمت قبله به زمین بگذارند.
4. میت را یکباره در قبر نکنند، بلکه دو یا سه ذراع جلوتر بر زمین نهاده ، لحظه اى صبر کنند و آن گاه اندک اندک نزدیکش سازند و دوباره لحظه اى صبر کنند. پس از آن در لب قبر قرارش دهند تا او خود را براى سوال قبر آماده سازد. چون براى قبر هول عظیمى است . آن گاه او را به آرامى داخل قبر کنند.
5. اگر میت مرد باشد، اول سر او را وارد قبر سازند، اما اگر زن بود، او را به عرض داخل قبر کنند.
6. مستحب است که همه گره هاى کفن را داخل قبر باز کنند.
7. مستحب است که بند کفن را از صورت میت باز کنند، و گونه صورتش را روى خاک بگذارند و براى او از خاک بالشى درست کنند و خشت یا کلوخى را در پشتش بگذارند تا تکیه گاه بدنش باشد و به پشت نیفتد.
8. مستحب است که قبر را با خشت یا سنگ بپوشانند تا خاک قبر روى میت نریزد.
9. اگر بعد از نهادن سنگ ، گل درست کرده و روى آن بریزند تا محکم شود بهتر است .
10. مستحب است کسى که میت را در قبر مى گذارد با طهارت و سر برهنه باشد.
11. مستحب است کسى که میت را در قبر مى گذارد، دگمه هاى لباس خود را باز کرده و عمامه را از سر برداشته و ردا و کفش خود را بکند.
12. مستحب است اگر میت زن است مباشر در پایین بردن او در قبر و باز کردن گره هاى کفن او شوهر یا یکى از محارم او باشد.
13. مستحب است که دو چوب تر و تازه در قبر همراه میت بگذارند.
14. مستحب است که مقدارى از تربت سیدالشهداء علیه السلام زیر صورت یا در هر جاى کفن میت قرار داده شود.
15. سزاوار است که غیر از ارحام با پشت دست خاک را در قبر بریزند  و بگویند: انا لله و انا الیه راجعون .
16. مستحب است دعاهایى که براى موارد ویژه وارد شده است را بخوانند: مثل دعاى هنگام بیرون آوردن میت از تابوت ، دعاى روبرو شدن با قبر، دعاى هنگام سرازیر کردن میت در قبر و دعاى بعد از نهادن میت در قبر و بعد از نهادنش در لحد و... .
17. سزاوار است که بعد از قرار دادن میت در لحد و قبل از بستن لحد عقاید حقه ، یعنى اصول دین و مذهب به آن قسمى که از امامان علیهم السلام وارد شده است را به میت تلقین کنند.
18. مستحب است که قبر را بعد از دفن میت به مقدار چهار انگشت بسته یا باز از زمین بلند سازند.
19. بهتر است قبر را چهار گوش درست کنند؛ به طورى که زاویه هاى آن قائمه باشد.
20. مستحب است که ولى میت یا آن کسى که ولى میت به آن دستور مى دهد، بعد از دفن میت و برگشتن تشییع کنندگان کنار قبر بنشیند و اصول دین و مذهب را با بلندترین صدا به میت تلقین کند؛ یعنى اقرار به توحید، رسالت سیدالمرسلین حضرت محمد صل الله علیه و آله و امامت ائمه معصومین علیهم السلام و اقرار به حق بودن آنچه رسول خدا از جانب خداى تعالى آورده ، حقانیت قیامت و زنده شدن در آن روز، حسابرسى به اعمال و بهشت و دوزخ را تلقینش کند. اگر چنین کند، سوال نکیر و منکر - ان شاء اللّه - از او دفع مى شود.
21. بهتر است که نام میت را بر قبر یا بر چیزى از چوب و یا سنگ نوشته و بر بالاى قبر میت نصب کنند.
22. بهتر است خویشاوندان را نزدیک به هم دفن کنند.
23. سزاوار است بناى قبر را محکم بسازند.
24. بهتر است میت را در نزدیک ترین قبرستان دفن کنند، مگر آن که قبرستان دورتر، از جهانى بهتر باشد.
25. مستحب است که موقع وارد کردن میت به قبر پارچه اى روى قبر بگیرند.
26. مستحب است که براى تلقین دادن میت دست راست را به شانه راست میت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ میت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند و به شدت حرکتش دهند و آن گاه دعاهاى وارده براى تلقین را به او تلقین کنند.
27. مستحب است کسى که میت را داخل قبر مى گذارد بعد از اتمام کارش ‍ از طرف پاى میت از قبر بیرون آید.
28. سزاوار است که بعد از دفن و پوشاندن قبر روى آن آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب ، کسانى که در آنجا حضور دارند، دست ها را بر قبر بگذارند و انگشت ها را باز کرده و در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره قدر را بخوانند و براى میت طلب آمرزش کنند.
29. مستحب است که بعد از دفن صاحبان عزا سرسلامتى دهند، ولى اگر مدتى گذشته باشد که به واسطه آن سرسلامتى مصیبت یادشان مى آید، ترک آن بهتر است .
30. مستحب است تا سه روز براى اهل خانه میت غذا بفرستند.
31. مستحب است که انسان در مرگ خویشان ، مخصوصا در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد مى کند انا لله و انا الیه راجعون بگوید و براى میت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد.
32. مستحب است در شب اول قبر براى میت دو رکعت نماز وحشت بخوانند؛ به گونه اى که در رکعت اول بعد از حمد یک مرتبه آیة الکرسى و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره قدر را بخوانند و بعد از نماز بگویند: اللهم صل على محمد و آل محمد وابعث ثوابها الى قبر فلان که به جاى فلان اسم میت را بگویند.
33. مستحب است که نماز وحشت بعد از نماز عشا خوانده شود.

....................................................................................................
مکروهات دفن و بعد از دفن  
1. دفن کردن دو میت در یک قبر یا نهادن دو میت در یک تابوت .
2. فرش کردن کف قبر با ساج (تخته )، مگر آن که زمین قبر خیس باشد.
3. پائین رفتن پدر در داخل قبر فرزند. زیرا در این عمل بیم آن هست که بى تاب شود و اجرش ضایع گردد.
4. رحم (خویشان )، خاک را بر قبر رحم خود بریزند که این کار کراهت دارد.
5. پوشاندن و اندود کردن قبر با خاک دیگرى غیر خاک خود قبر.
6. تجدید بناى قبر بعد از خراب شدن آن ، مکروه است . مگر این که قبر متعلق به یکى از انبیا یا اوصیا علیهم السلام و یا یکى از صلحا و علما باشد.
7. قبر را بیش از چهار انگشت باز، بلند ساختن .
8. غذا خوردن در نزد صاحبان عذا و در منزلشان مکروه است .

....................................................................................................
آداب مربوط به قبرستان  
1. با وضو وارد قبرستان شدن .
2. بدون سلام و دعا از قبرستان نگذشتن .
3. حتى الامکان از روى قبرها راه نرفتن .
4. در قبرستان حرف دنیا نزدن .
5. در قبرستان خنده نکردن .
6. در قبرستان بول نکردن .
7. از حال اموات عبرت گرفتن و متذکر سفر آخرت شدن .
8. نقش روى قبرها را نخواندن .
9. بر روى قبر یا پهلوى قبر یا موازى قبر نماز نخواندن .
10. به زیارت قبور علما و صالحین که در قبرستان هستند، رفتن .
11. موقع فاتحه خواندن رو به قبله نشستن و دست بر بالاى سر قبر گذاشتن .
12. دور قبر طواف نکردن ، مگر قبر پیغمبر صل الله علیه و آله یا امام علیه السلام .
13. خیرات کردن و صدقه دادن براى اموات .
14. تکیه ندادن بر قبر.
15. ننشستن روى قبر.